Otrzymanie od kontrahenta faktury to obowiązek uiszczenia kwoty zobowiązania. Zależnie od uzgodnień między przedsiębiorcami regulacja zobowiązania może być dokonana przelewem, gotówką czy też w formie kompensaty. Ta ostatnia dotyczy przypadków gdy prócz zobowiązania wobec kontrahenta posiadamy także należność. Występujemy w roli wierzyciela i dłużnika. Po uzgodnieniu możemy te wzajemne rozliczenia skompensować.
Najczęstszą formą jest oczywiście płatność zrealizowana poprzez przelew bankowy. Taki rodzaj rozliczeń jest najbardziej bezpieczny i nie ograniczony żadnymi kwotami. A co w przypadku transakcji gotówkowych ?
W obecnym stanie prawnym realizacja płatności gotówkowych między przedsiębiorcami podlega pewnym ograniczeniom.
| Art. 19. ustawy Prawo Przedsiębiorców „Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy: 1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz 2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.” |
Wprowadzając takie ograniczenia ustawodawca prawdopodobnie miał na celu:
– ograniczenie szarej strefy,
– przeciwdziałanie przestępstwom finansowym,
– przyspieszenie transakcji,
– zwiększenie bezpieczeństwa.
Konsekwencją powyższych zapisów jest brak możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów transakcji, które nie uwzględniają powyższego zapisu.
Wynika to jednoznacznie z art. 15d ustawy o PDOP oraz art. 22p ustawy o PDOF.
Według powyższych przepisów podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztów w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w ustawie Prawo przedsiębiorców została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Limity te dotyczą kwot brutto i dotyczą wartości całej transakcji – bez względu na liczbę płatności dokonywanych w ramach transakcji. Limit ten obowiązuje także w przypadku transakcji walutowych. W takim przypadku do przeliczenia płatności stosuje się kurs waluty NBP z dnia poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
W przypadku dokonywania płatności w ratach, gdy jest określona cała wartość kontraktu czy zamówienia, każdą z rat należy realizować za pomocą systemu bankowego. W tym wypadku to ta cała wartość kontraktu porównywana jest do obowiązującego limitu 15 000 zł.
Zasada ta potwierdzona została między innymi w interpretacja Szefa KAS z dnia 9 grudnia 2019 roku, sygn. DPP13.8221.198.2017.CPIJ, który wskazuje że:
„jednorazową transakcją w powyższym przypadku jest umowa o współpracy, a nie poszczególne wynagrodzenia wypłacane na podstawie faktury VAT. Poszczególne płatności będące wynagrodzeniem z tytułu dostaw towarów należy przyporządkować zatem do jednej transakcji, czyli do jednej i tej samej umowy o współpracy.”
Tematyką tą zajął się także WSA we Wrocławiu, który w wyroku z dnia 27 września 2017 r. sygn. I SA/Wr 688/17 wskazał, że w przypadku umowy zawartej na czas określony znana jest ogólna wartość transakcji, zatem to do niej, a nie do poszczególnych okresów rozliczeniowych (płatności za każdy miesiąc rozliczeniowy), będzie się odnosić pojęcie jednorazowej wartości transakcji i limit 15 000 zł.
Podkreślić należy, że wyłączeniu z kosztów podatkowych podlega nie tylko nadwyżka ponad 15 000 zł, ale cała kwota zapłacona z pominięciem rachunku bankowego.
Przykład
Spółka opłaciła gotówką fakturę wystawioną na kwotę netto 14 000 zł, do zapłaty z tego tytułu 17 220,00. Wcześniej na podstawie dokumentu zaliczono kwotę 14 000 zł do kosztów uzyskania przychodów. W związku z tym, że płatność nie została zrealizowana zgodnie z przepisami całą kwotę należy wyksięgować z kosztów uzyskania przychodów.
Zdarzyć się może sytuacja, w której Spółka część faktury opłaci gotówką a część przelewem. W takim przypadku z kosztów należy wyksięgować kwotę, która związana jest z płatnością gotówkową w odpowiedniej proporcji.
Przykład
Przedsiębiorca otrzymał fakturę kosztową na kwotę 14 000 zł netto i 17 220,00 brutto. Zapłaty dokonał odpowiednio 7 220,00 gotówką i 10 000,00 przelewem.
W związku z tym odpowiednio:
– kwotę 5 880,00 zalicza do kosztów uzyskania przychodów (7220/17200 = 0,42 ; 0,42 * 14000,00= 5880,00)
– kwota 8 120,00 nie zostanie uwzględniona w podstawie opodatkowania ( 14 000,00 – 5 880,00 = 8 120,00
Zgodnie z obowiązującymi przepisami ograniczenie w zakresie płatności gotówkowych dotyczy tylko transakcji między przedsiębiorcami. Oznacza to, że w przypadku zapłaty za fakturę przez klienta- osobę fizyczną, limit 15 000 zł nie jest brany pod uwagę.
Sytuacja ta jednak ulegnie zmianie w roku 2024. Zgodnie z przepisami, które obowiązywać będą od stycznia 2024r. zmianie ulegną limity płatności gotówkowych:
– dla transakcji między przedsiębiorcami do kwoty 8 000 zł,
– dla transakcji między przedsiębiorcą a konsumentem do kwoty 20 000 zł.
| Strony transakcji | Limit 2023 | Strony transakcji |
| Dwóch przedsiębiorców | 15 000 zł | 8 000 zł |
| Konsument i przedsiębiorca | x | 20 000 zł |
| Dwóch konsumentów | x | x |
Dodać należy, że prawo do wyboru formy płatności przez konsumenta będzie także ograniczone w sytuacji gdy umowa pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem jednoznacznie wskazuje obowiązek zapłaty w określonej formie (na przykład w formie bezgotówkowej na rachunek przedsiębiorcy) – w takiej sytuacji konsument musi zapłacić w sposób przewidziany w umowie.
Źródła:
- https://www.bankier.pl/smart/limit-platnosci-gotowka-kwoty-maksymalne-dla-firm-i-osob-fizycznych
- https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/001266
- https://www.podatki.biz/artykuly/zaplata-powyzej-15-000-zl-gotowka-konsekwencje-podatkowe-cit-i-vat_49_50423.htm
