Zgodnie z obowiązującymi od 2022 r. przepisami zmienił się znacząco sposób wyliczenia składki zdrowotnej dla przedsiębiorców a także udziałowców jednoosobowych spółek z ograniczoną osobowością.
Z początkiem 2022 roku wszedł w życie pakiet ustaw Polski Ład, a wraz z nim zmiany w rozliczaniu i opłacaniu składki zdrowotnej. Zmiany te mają również konsekwencje w zakresie ustalania zaliczek na podatek dochodowy. W rozwiązaniach prawnych do 2022r. część składki zdrowotnej można było uwzględnić w zaliczce na podatek dochodowy, pomniejszając podatek o określoną ustawowo kwotę składki zdrowotnej (w konsekwencji w deklaracji rocznej dotyczącej podatku dochodowego) zarówno dla osób fizycznych jak i dla osób prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Rewolucja w sposobie kalkulowania wysokości składki od 2022 r. zmieniała także zasady ewentualnego uwzględnienia jej w zaliczce na podatek.
W obecnych rozwiązaniach tylko osoby rozliczające podatek liniowo oraz na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogą część składki zdrowotnej uwzględnić w kalkulacji podatku dochodowego.
Dla przedsiębiorców opodatkowanych wyłącznie podatkiem liniowym składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 4,9%. Przy czym miesięczna wysokość składki nie może być niższa niż kwota ustalona jako 9% minimalnego wynagrodzenia.
Od 2022 roku wyliczenie składki zdrowotnej u ryczałtowca zależy od osiągniętego przychodu, a składka na ubezpieczenie zdrowotne dla ryczałtowców wynosi 9% podstawy jej wymiaru. Opiera się ona na trzech stawkach:
– 60% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach nieprzekraczających 60 000,00 zł;
– 100% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach w przedziale od 60 000,00 zł do 300 000,00 zł;
– 180% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach przekraczających 300 000,00 zł.
W 2023r. kwota przeciętnego wynagrodzenia to 6 965,94 zł, czyli podstawa wynosi odpowiednio:
– 4179,56 – składka zdrowotna 376,16;
– 6965,94 – składka zdrowotna 626,93;
-12538,69 -składka zdrowotna 1128,48.
Jakie kwoty można uwzględnić przy obliczaniu zaliczki podatkowej?
Tak jak zasady obliczania składki zdrowotnej tak i zasady uwzględniania jej w podatku dochodowym są różne dla różnych form opodatkowania.
Z przepisów wynika, że określone kwoty zapłaconych w danym okresie/roku podatkowym składek zdrowotnych mogą obniżyć podstawę opodatkowania z zachowaniem limitów.
W przypadku przedsiębiorców rozliczających podatek liniowo, zgodnie z art. 30c. ust. 2 pkt. 2 ustawy o PDOF, ustalony dochód podatkowy można pomniejszyć o składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w roku podatkowym na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Łączna wysokość składek zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów lub odliczanych od dochodu nie może przekroczyć w 2023 r. kwoty 10 200 zł.
Osoby osiągające przychody objęte ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą, zgodnie z art. 11 ust. 1a ustawy, pomniejszyć przychody o 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w roku podatkowym na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków.
W roku 2023 po raz pierwszy przedsiębiorcy zobowiązani byli rozliczyć roczną składkę zdrowotną za ubiegły rok. Termin na złożenie rozliczenia rocznego pokrywa się z przygotowaniem miesięcznej deklaracji rozliczeniowej za kwiecień.
W wyniku przesłania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych rozliczenia zdarzyć mogły się sytuacje w wyniku których ubezpieczony wykazał nadpłatę składki lub powstał obowiązek zapłaty składki zgodnie z rocznym zestawieniem.
Obowiązki w związku z powstaniem różnicy w kwotach składek wykazanych za poszczególne okresy roku ubiegłego a rozliczeniem rocznym.
W sytuacji, kiedy ubezpieczony powinien dopłacić kwotę różnicy powstałej w rocznym rozliczeniu, może skorzystać, na zasadach wynikających z wyżej wymienionych przepisów, z możliwości obniżenia dochodu/przychodu o kwotę zapłaconej w roku 2023 składki. W przepisach nie ma bowiem ograniczenia co do okresu za jaki składka była należna. Warunkiem jest jej zapłata w roku podatkowym.
Ważny jest limit tych odliczeń. Dla przychodów objętych ryczałtem wyliczenie jest nieskomplikowane. 50% kwoty, którą przedsiębiorca musi dopłacić można uwzględnić w wyliczeniu zaliczki za okres zapłaty składki. W przypadku podatników korzystających ze stałej 19% skali podatkowej mogą oni cała kwotę zapłaconej składki uwzględnić podczas obliczania zaliczki, nie może jednak suma wszystkich uwzględnionych od początku roku składek przekroczyć ustawowego limitu.
W związku z rocznym rozliczeniem składki zdrowotnej prawdopodobny jest także wariant zwrotu nadpłaconej kwoty. W takiej sytuacji zgodnie z art. 45 ust. 3a ustawy o PDOF, jeżeli podatnik, obliczając podatek należny dokonał odliczeń od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.
Podobna sytuacja obowiązuje w przypadku przychodów objętych zryczałtowanym podatkiem. Zgodnie z art. 21 ust. 2a ustawy, jeżeli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od przychodu lub ryczałtu, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.
Zdarzyć się może jeszcze innego rodzaju sytuacja a dotyczy ona zmiany formy opodatkowania. W przypadku, gdy w roku ubiegłym podatnik rozliczał się korzystając z możliwości opodatkowania dochodu podatkiem liniowym lub na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych a w roku obecnym zmienił formę opodatkowania utraci możliwość rozliczenia dopłaty składki w bieżącym roku.
Przykład
Przedsiębiorca w 2022 roku prowadził działalność opodatkowaną podatkiem liniowym. W 2023 roku zmienił formę opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powstała niedopłata w kwocie 1 000 zł. Przedsiębiorca zobowiązany był zapłacić tę kwotę w terminie do 21 maja 2023 roku.
W związku z tym, że niedopłata wynika z innej formy opodatkowania niż ta stosowana w obecnym roku, przedsiębiorca nie będzie miał możliwości jej odliczenia od przychodu stanowiącego podstawę wyliczenia podatku.
Przykład
Przedsiębiorca w 2022 roku prowadził działalność opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W 2023 roku zmienił formę opodatkowania na skalę podatkową. Z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powstała niedopłata w kwocie 1 000 zł. Wybór opodatkowania wg skali podatkowej co do zasady uniemożliwia odliczenie zapłaconej składki zdrowotnej.
Nieco inaczej kształtuje się sytuacja, jeśli w rozliczeniu rocznym powstała nadpłata. W momencie, kiedy ZUS dokona zwrotu zgodnie ze złożonym wnioskiem, podatnik zobowiązany będzie wykazać przychód do opodatkowania. Natomiast warto mieć na uwadze, że sposób wykazania tego zwiększenia ma związek z tym, jak składka zdrowotna była odliczana w poprzednim roku.
Jeśli zapłacona składka uwzględniona była jako koszt uzyskania przychodu podatnik w roku 2023 zobowiązany jest skorygować koszty.
Natomiast w sytuacji, gdy była ona uwzględniona w rocznym rozliczeniu, zwrot nadpłaty z ZUS należy uwzględnić również w rocznym rozliczeniu podatku dochodowego.
Źródła:
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00230
