Sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności jednostki sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Sporządza się je na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, a także na inny dzień bilansowy. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, tylko jednak w sytuacji, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności. Sprawozdanie finansowe podpisuje osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, i kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy wszyscy członkowie tego organu (zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości).
Zgodnie z artykułem 45 ust. 2 ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe jednostki powinno składać się z:
1) Bilansu, w którym to wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy. Natomiast w przypadku sporządzania bilansu na inny dzień bilansowy niż koniec roku obrotowego w bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na ten dzień oraz na dzień kończący rok obrotowy bezpośrednio poprzedzający ten dzień bilansowy.
Wykazana w aktywach bilansu wartość poszczególnych grup składników aktywów wynika z ich wartości księgowej, skorygowanej o:
- dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące, w tym również z tytułu trwałej utraty wartości składników aktywów trwałych,
- odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych,
- odpisy aktualizujące wartość należności.
2) Rachunku zysków i strat, w którym wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. Schemat rachunku zysków i strat znajduje się w załącznikach do ustawy o rachunkowości.
3) Informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie (zawierające opis przyjętej polityki rachunkowości, w tym metod wyceny i sporządzenia sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru oraz przedstawienie przyczyn i skutków ich ewentualnych zmian w stosunku do roku poprzedzającego) do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Dodać można, że w niektórych przypadkach wymagane są również inne dokumenty uzupełniające. Tak więc informacja dodatkowa powinna zawierać istotne dane i objaśnienia niezbędne do tego, aby sprawozdanie finansowe odpowiadało wszystkim wynikającym z ustawy warunkom.
Warto zaznaczyć, że sprawozdanie finansowe, podlegające corocznemu badaniu, obejmuje również zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym. Natomiast w przypadku funduszy inwestycyjnych obejmuje zestawienie zmian w aktywach netto oraz rachunek przepływów pieniężnych.
Sprawozdania finansowe, które podlegają badaniu to między innymi sprawozdania:
- jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,
- zakładów reasekuracji,
- jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
- banków,
- spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,
- zakładów ubezpieczeń,
- pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:
a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,
c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.
Sprawozdanie z działalności jednostki
Sprawozdanie takie powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń.
Głownie powinno zawierać informacje o:
- aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej,
- zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,
- przewidywanym rozwoju jednostki,
- nabyciu udziałów własnych, a w szczególności celu ich nabycia, liczbie i wartości nominalnej, ze wskazaniem, jaką część kapitału zakładowego reprezentują, cenie nabycia oraz cenie sprzedaży tych udziałów w przypadku ich zbycia,
- stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w przypadku jednostek, których papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
- ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju,
- instrumentach finansowych w zakresie ryzyka: zmiany cen, kredytowego, istotnych zakłóceń przepływów środków pieniężnych oraz utraty płynności finansowej, na jakie narażona jest jednostka, a także przyjętych przez jednostkę celach i metodach zarządzania ryzykiem finansowym, łącznie z metodami zabezpieczenia istotnych rodzajów planowanych transakcji, dla których stosowana jest rachunkowość zabezpieczeń,
- posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach).
Warto pamiętać również, iż sprawozdanie z działalności jednostki powinno również obejmować (oczywiście o ile jest to istotne dla oceny sytuacji jednostki) wskaźniki finansowe i niefinansowe, łącznie z informacjami dotyczącymi zagadnień środowiska naturalnego i zatrudnienia, a także dodatkowe wyjaśnienia do kwot wykazanych w sprawozdaniu finansowym.
Sprawozdanie z działalności jednostki podpisuje zarząd jednostki. Natomiast sprawozdania tego nie musi podpisywać osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych jednostki (art. 52 ust. 3 pkt 2 ustawy o rachunkowości).
Najczęściej sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z działalności sporządzane jest do końca czerwca roku następnego po roku, którego sprawozdania dotyczą (nie dotyczy to jednak jednostek, w stosunku do których ogłoszona została upadłość).
Za sporządzenie sprawozdania finansowego natomiast odpowiada kierownik jednostki, który również zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy.
Sprawozdanie finansowe podpisują: osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, i kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy to w tym przypadku wszyscy członkowie tego organu.
Warto zaznaczyć, że w przypadku gdy osoby zobowiązane do podpisania sprawozdania finansowego mają uzasadnione podejrzenia lub pewność, że informacje, które zostały przedstawione w sprawozdaniu finansowym, są nierzetelne, mogą odmówić podpisania sprawozdania finansowego. Odmowa podpisu wymaga jednak pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania finansowego.
W sytuacji, gdy po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, lub powodujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, powinna ona odpowiednio zmienić to sprawozdanie, dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie finansowe dotyczy, oraz powiadomić biegłego rewidenta, który sprawozdanie to bada lub zbadał. Natomiast jeżeli zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu istniejącego na dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się w informacji dodatkowej. Jednak w przypadku, gdy jednostka otrzymała informacje o tych zdarzeniach już po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego, to ich skutki ujmuje w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym informacje te otrzymała.
| Zatwierdzone sprawozdanie finansowe jest najważniejszym dokumentem w rachunkowości. Podlega ono trwałemu przechowywaniu. |
Złożenie sprawozdania do KRS oraz ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
Sprawozdania finansowe niektórych podmiotów muszą zostać poddane badaniu przez biegłych rewidentów. Istnieje również obowiązek ogłoszenia faktu złożenia sprawozdania finansowego do Krajowego Rejestru Sądowego w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”. Obowiązek złożenia sprawozdania finansowego podmiotu do KRS wynika z art. 69 ust. 1 ustawy o rachunkowości i dotyczy on kierowników wszystkich rodzajów podmiotów gospodarczych, mających obowiązek składania sprawozdania finansowego.
W momencie, gdy sprawozdanie finansowe nie zostało zatwierdzone w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego, to należy złożyć je w rejestrze sądowym w ciągu 15 dni po tym terminie (art. 69 ust. 2 ustawy o rachunkowości).
| Kto wbrew przepisom ustawy nie składa sprawozdania finansowego we właściwym rejestrze sądowym, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. |
Wniosek o wpis do KRS składa się na urzędowym formularzu. Składając wniosek, wnioskodawca bez wezwania uiszcza opłatę sądową, a jeżeli wpis podlega ogłoszeniu również opłatę za ogłoszenie w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”. Dodatkowo przedsiębiorca jest zobowiązany przechowywać w lokalu swojej siedziby numery „Monitora Sądowego i Gospodarczego”, w których zamieszczone są ogłoszenia i obwieszczenia jego dotyczące. Konsekwencją tego przepisu jest konieczność zamówienia przynajmniej jednego egzemplarza „Monitora Sądowego i Gospodarczego” po każdej wprowadzanej zmianie.
Badanie sprawozdania finansowego oraz raport biegłego rewidenta
Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z zastosowanymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz czy rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, oraz wynik finansowy badanej jednostki.
Opinia biegłego rewidenta powinna zawierać informacje dotyczące sprawozdania czy między innymi:
- zostało sporządzone na podstawie właściwie prowadzonych ksiąg rachunkowych,
- zostało sporządzone zgodnie z określonymi ustawą zasadami rachunkowości,
- jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem albo umową,
- przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla oceny jednostki informacje, a w odniesieniu do sprawozdania z działalności jednostki czy informacje zawarte w tym sprawozdaniu są zgodne z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym.
Natomiast raport biegłego rewidenta powinien przedstawiać między innymi:
- ogólną charakterystykę jednostki (dane identyfikujące jednostkę),
- stwierdzenie uzyskania od jednostki żądanych informacji, wyjaśnień i oświadczeń,
- ocenę prawidłowości stosowanego systemu rachunkowości,
- charakterystykę pozycji lub grupy pozycji sprawozdania finansowego, jeżeli zdaniem biegłego rewidenta wymagają one omówienia,
- stwierdzenie stosowania się przez bank do obowiązujących zasad w zakresie ostrożności, określonych w odrębnych przepisach, oraz stwierdzenie prawidłowości ustalenia współczynnika wypłacalności,
- stwierdzenie utworzenia przez zakład ubezpieczeń rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w wysokości zapewniającej pełne wywiązanie się z bieżących i przyszłych zobowiązań, wynikających z zawartych umów ubezpieczenia i umów reasekuracji, oraz zabezpieczenie tych rezerw lokatami, zgodnie z przepisami o działalności ubezpieczeniowej i działalności reasekuracyjnej, a także prawidłowości wyliczenia marginesu wypłacalności i posiadania finansowego pokrycia tego marginesu,
- stwierdzenie utworzenia przez zakład reasekuracji rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w wysokości zapewniającej pełne wywiązanie się z bieżących i przyszłych zobowiązań, wynikających z zawartych umów reasekuracji, oraz zabezpieczenie tych rezerw lokatami, zgodnie z przepisami o działalności reasekuracyjnej, a także prawidłowości wyliczenia marginesu wypłacalności i posiadania finansowego pokrycia tego marginesu,
- przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, ze wskazaniem na zjawiska, które w porównaniu z poprzednimi okresami sprawozdawczymi w istotny sposób wpływają negatywnie na tę sytuację, a zwłaszcza zagrażają kontynuowaniu działalności przez jednostkę.
Jeżeli w toku badania jednostki biegły rewident, stwierdzi istotne, mające wpływ na sprawozdanie finansowe, naruszenie prawa, statutu lub umowy spółki, to powinien o tym poinformować w raporcie, a w razie potrzeby również w opinii.
Wymienić można:
1. Sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej, które sporządzić jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 2 000 000 euro,
- przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4 000 000 euro.
2. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej sporządza jednostka dominująca, mająca siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Polski. Dokument ten powinien obejmować dane jednostki dominującej i jednostek od niej zależnych wszystkich szczebli, bez względu na ich siedzibę, zestawione w taki sposób, jakby grupa kapitałowa stanowiła jedną jednostkę. Sprawozdaniem tym obejmuje się również dane pozostałych jednostek podporządkowanych. Dorocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej.
Odpowiedzialność karna
Zgodnie z artykułem 77 ustawy o rachunkowości kto wbrew przepisom wyżej wymienionej ustawy dopuszcza do:
- nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych,
- niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzenia go niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych podlega grzywnie, lub karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie.
Dodatkowo biegły rewident, który sporządza niezgodną ze stanem faktycznym opinię o sprawozdaniu finansowym i stanowiących podstawę jego sporządzenia księgach rachunkowych jednostki lub sytuacji finansowo-majątkowej tej jednostki, podlega grzywnie albo karze pozbawienia wolności do lat 2 bądź obu tym karom łącznie. Jeżeli sprawca tego działa nieumyślnie, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Na koniec warto podkreślić, że wiele podmiotów poza sprawozdaniem finansowym prezentuje również analizę finansową sporządzoną przez kierownictwo jednostki. Analiza ta zawiera opis oraz wyjaśnienie głównych wyznaczników efektywności finansowej i sytuacji finansowej jednostki, a także wskazuje najistotniejsze obszary niepewności, jakie jednostka napotkała.
Raport taki może zawierać omówienie:
- głównych okoliczności i czynników wpływających na efektywność finansową, w tym zmian w środowisku, w którym jednostka prowadzi działalność gospodarczą, reakcji jednostki na te zmiany i ich efektów, jak również polityki inwestycyjnej,
- źródeł finansowania jednostki, a także jej docelowy wskaźnik zobowiązań do kapitału własnego,
- zasobów jednostki, które nie zostały ujęte w sprawozdaniu z sytuacji finansowej.
Źródła:
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19941210591/U/D19940591Lj.pdf (dostęp z dnia 19.08.2021 r.)
- https://ksiegowosc.infor.pl/rachunkowosc/sprawozdawczosc/132939,Zmiana-obowiazkow-zwiazanych-z-publikacja-sprawozdan-finansowych.html (dostęp z dnia 24.08.2021 r.)
- https://mojafirma.infor.pl/biznes-finanse/210790,Kto-sporzadza-sprawozdanie-z-dzialalnosci-i-jakie-informacje-nalezy-w-nim-zamiescic.html (dostęp z dnia 19.08.2021 r.)
- https://www.pit.pl/aktualnosci/zlozenie-do-krs-a-publikacja-zgloszonych-sprawozdan-co-podlega-a-co-nie-podlega-publikacji-916026 (dostęp z dnia 20.08.2021 r.)
- https://ksiegowosc.infor.pl/abc/68893,Kiedy-mozna-sporzadzac-uproszczone-sprawozdania-finansowe.html (dostęp z dnia 25.08.2021 r.)
- https://prawo.money.pl/iep/haslo,skonsolidowane;sprawozdanie;finansowe,892.html (dostęp z dnia 25.08.2021 r.)
- https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/1418525,badanie-sprawozdania-finansowego-przez-bieglego-rewidenta-2019.html (dostęp z dnia 24.08.2021 r.)
