Bilans jest częścią sprawozdania finansowego każdej jednostki sporządzaną na koniec roku obrotowego, a także na każdy inny dzień bilansowy. Obejmuje informacje o stanie majątku jednostki (posiadanych aktywach) oraz źródła jego finansowania (pasywach jednostki). W bilansie, który sporządzamy na koniec roku obrotowego wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący i poprzedni rok obrotowy. Jednostka, której rok obrotowy jest zgodny z rokiem kalendarzowym, sporządzająca bilans na dzień 31 grudnia 2020 r. zawiera w nim dane o aktywach i pasywach na dzień 31 grudnia 2019 r. a także na dzień 31 grudnia 2020 r.
Jeżeli bilans sporządzany jest na dzień bilansowy, to stany aktywów oraz pasywów wykazuje się na ten dzień, a także na dzień kończący rok obrotowy bezpośrednio poprzedzający ten dzień bilansowy. Bilans sporządza się w języku polskim oraz w walucie polskiej. Generalnie dla poszczególnych grup, oraz podgrup aktywów i pasywów podaje się wartości w złotych i groszach według stanu na początek i na koniec roku obrotowego, dzięki temu umożliwia się porównanie zmian poszczególnych wartości bilansu na przestrzeni dwóch okresów sprawozdawczych.
Rola bilansu w Sprawozdaniu Finansowym
Bilans jest elementem sprawozdania finansowego, pełni on funkcję informacyjną zarówno dla osób zarządzających firmą, jak i potencjalnych inwestorów czy aktualnych kontrahentów. Stanowi źródło informacji o stanie majątku jednostki (posiadanych aktywach).
Informacje wykazywane w bilansie
Zakres informacji wykazywanych w bilansie przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji określa załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości. Dana jednostka może sporządzić bilans z większą szczegółowością niż ta, określana w załącznikach do ustawy o rachunkowości, jeżeli wynika to z jej potrzeb lub specyfiki. Dane w bilansie określane w załącznikach do ustawy o rachunkowości charakteryzują się ujmowaniem składników aktywów według ich rosnącej płynności.
Jako pierwsze występują aktywa trwałe należące do najtrudniej zbywalnych, później aktywa obrotowe, natomiast na samym końcu środki pieniężne na rachunkach bankowych i gotówka praktycznie natychmiast dostępna dla jednostki. Natomiast pasywa w bilansie ujmowane są według ich rosnącej wymagalności, zaczynając od kapitału własnego, a kończąc na zobowiązaniach z tytułu dostaw i usług, pożyczkach, kredytach (zobowiązaniach krótkoterminowych, oczekujących na ich uregulowanie w pierwszej kolejności).
Aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wykazuje się w bilansie (w kwocie netto po kompensacie) jeśli jednostka ma bezwarunkowe prawo do kompensaty aktywów i zobowiązań danego rodzaju i planuje je rozliczyć w kwocie netto, bądź jednocześnie wydać składnik aktywów finansowych i rozliczyć zobowiązania finansowe.
Nadrzędne zasady rachunkowości w bilansie
Przy sporządzenie bilansu należy pamiętać, że musi być on zgodny z zasadami. Zasady, które należy przestrzegać:
- zasada memoriału – w tematyce sporządzanego bilansu oznacza, że w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie zdarzenia, które dotyczą danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Odzwierciedleniem zasady memoriału jest występowanie w bilansie pozycji rozliczeń międzyokresowych przychodów, czynnych oraz biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów i tworzenie rezerw.
- zasada działania – dotyczy założenia, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalności w niezmienionym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji, czy upadłości. Jeżeli jednostka zamierza ograniczyć, czy zaprzestać prowadzenie działalności, wtedy wyceny aktywów prezentowanych w bilansie powinna dokonać według cen sprzedaży netto możliwych do uzyskania, a więc według innych zasad niż w jednostkach kontynuujących działalność.
- zasada ciągłości – odzwierciedla się w tym, że wykazane w bilansie stany aktywów i pasywów na dzień kończący jeden rok obrotowy stanowią jednocześnie bilans otwarcia następnego roku obrotowego. Polega również na zachowaniu tej samej formy bilansu sporządzonego na każdy kolejny rok obrotowy. Zasada odnosi się także do przyjętych przez jednostkę uproszczeń w ewidencji księgowej oraz metod wyceny aktywów i pasywów.
- zasada ostrożnej wyceny- zobowiązuje jednostkę do uwzględnienia zmniejszenia wartości użytkowej i handlowej posiadanych przez jednostkę zasobów, tak by nie zniekształcić jej wyniku finansowego i nie zawyżyć aktywów w bilansie. W konsekwencji wyceniane w ciągu roku składniki aktywów w cenach nabycia lub kosztach wytworzenia na dzień bilansowy jednostka jest zobowiązana wycenić, uwzględniając przy tym ewentualna ich obniżkę wartości np. z powodu zużycia środków trwałych, przeterminowania się towarów, zniszczonych zapasów materiałów lub obniżenia ceny sprzedaży towarów i innych przyczyn.
Dane prezentowane w bilansie powinny być oparte na wiarygodnej dokumentacji księgowej, do której w każdej chwili można spojrzeć. Stany aktywów i pasywów muszą być okresowo weryfikowane przez jednostkę za pomocą inwentaryzacji, dzięki czemu ujęte w bilansie są zgodne z rzeczywistością.
Źródła:
- https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/podatki-i-ksiegowosc/chce-prowadzic-ksiegowosc/kto-i-kiedy-musi-skladac-sprawozdania-finansowe-do-krs (dostęp z dnia 26.03.2021 r.)
2. https://econopedia.pl/fp/bilans-istota-uklad-elementy-definicje/ (dostęp z dnia 26.03.2021 r.)
