Zacząć można od tego, iż każdy przedsiębiorca chce sprzedawać jak najwięcej swoich towarów lub usług, w związku z czym musi liczyć się z ryzykiem nieotrzymania zapłaty za swoje należności. Z brakiem odzyskania przeterminowanych wierzytelności boryka się wielu sprzedawców, a problem jest tym większy, że brak zapłaty nie zwalnia z obowiązku odprowadzenia należnych podatków: podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego.
Czy brak zapłaty zobowiązania można uwzględnić w kosztach firmy ?
Kosztami uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 updop, są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop.
Wyżej wymieniony przepis zawiera zamknięty katalog kosztów (wydatków, odpisów, rezerw) nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Oczywiście zaznaczyć warto, że niektóre z nich, po spełnieniu określonych warunków, podatnik ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Dla przykładu podać można między innymi nieściągalne wierzytelności, gdzie ustawodawca uznał, że ogólnie nie są one kosztami podatkowymi, jednak przewidziane zostały tutaj pewne wyjątki.
Tak więc koszty uzyskania przychodów stanowią wierzytelności odpisane jako nieściągalne, w części, w jakiej uprzednio zostały zaliczone do przychodów należnych i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w art. 16 ust. 2 updop, czyli:
1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2. postanowieniem sądu o:
a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub
b) umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w punkcie a, lub
c) zakończeniu postępowania upadłościowego, albo
3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Warto w tym momencie przytoczyć przykład interpretacji indywidualnej przytoczonej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 marca 2018 r., nr 0114-KDIP2-3.4010.24.2018.1.JBB: „ Moment zaliczenia nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów następuje w dacie łącznego spełnienia warunków:
– wierzytelność powinna być odpisana jako nieściągalna (powinien być dokonany odpowiedni zapis w ewidencji rachunkowej podatnika) oraz
– nieściągalność wierzytelności powinna być udokumentowana, zgodnie z art. 16 ust. 2 updop.
Zaznaczyć należy, że w momencie gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków.
W momencie gdy nieściągalność wierzytelności została udokumentowana wcześniej, niż dokonano jej ewidencyjnego odpisania, to odpisaną wierzytelność zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w roku, w którym nastąpił odpis wierzytelności jako nieściągalnej”.
W sytuacji gdy mamy do czynienia z wierzytelnością:
– która to w spółce uprzednio została zarachowana do przychodów należnych,
– której nieściągalność została udokumentowana postanowieniem komornika sądowego o umorzeniu postępowania z uwagi na bezskuteczną egzekucją w trybie art. 824 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego
– która nie jest przedawniona.
spółka ma prawo zaliczyć tę wierzytelność do kosztów uzyskania przychodów w części, w jakiej uprzednio została zarachowana od przychodów należnych.
Przykład:
Spółka w roku 2020 otrzymała od komornika postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w związku z brakiem majątku dłużnika.
W roku 2021 po weryfikacji innych możliwości dochodzenia kwoty od dłużnika, władze spółki uznały, że dalsze czynności w tej sprawie nie przyniosą oczekiwanego rezultatu. Na tej podstawie zarachowano w Księgach Handlowy odpis aktualizujący należność. Odpis będzie stanowił koszt podatkowy w roku 2021.
Dlatego też kierując się stanowiskiem organu podatkowego zawartym w powyższej interpretacji, z którego wynika, że gdy udokumentowanie nieściągalności oraz dokonanie rachunkowego odpisu wierzytelności jaki nieściągalnej, zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków.
W tym miejscu pokreślić należy jeszcze jedną istotną kwestię. Wierzytelności, które spełniają wyżej przytoczone warunki uznania za koszty podatkowe ,mogą być uwzględnione w kosztach wyłącznie do daty przedawnienia tych wierzytelności (tak: interpretacja indywidualna z dnia 16 grudnia 2021 r., znak: 0111-KDIB1-2.4010.434.2021.2.ANK).
Źródła:
1. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/podatek-dochodowy-od-osob-prawnych-16794608/art-16 (dostęp z dnia 12.12.2022).
2. https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/pisma-urzedowe/0114-kdip2-3-4010-24-2018-1-jbb-zaliczenie-wierzytelnosci-184994541 (dostęp z dnia 15.12.2022).
3. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-postepowania-cywilnego-16786199/art-824 (dostęp z dnia 21.12.2022).
4. https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/koszty/co-jest-kosztem/5429300,Niesciagalne-wierzytelnosci-i-odpisy-aktualizujace-w-kosztach-uzyskania-przychodu.html (dostęp z dnia 12.01.2023)
5. https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/pisma-urzedowe/0115-kdit3-4011-515-2022-2-mj-wierzytelnosci-niesciagalne-185203367 (dostęp z dnia 11.01.2023).
6. https://www.rp.pl/podatki/art2526821-cit-wierzytelnosci-niesciagalne-i-umorzone-sa-kosztem-w-kwocie-netto?gclid=EAIaIQobChMIiKvLvNbE_AIVFOqyCh0zogIDEAMYASAAEgLR9PD_BwE (dostęp z dnia 13.01.2023).
7. https://gazeta-msp.pl/?id=pokaz_artykul&indeks_artykulu=5262 (dostęp z dnia 11.01.2023).
