Po ataku Rosji na Ukrainę do Polski napłynęły miliony emigrantów z okupowanego kraju, zarówno kobiet i dzieci, jak i mężczyzn. Zdecydowali się oni na ten ruch ze względu na przymus znalezienia spokojnego schronienia przed dotykającą ich kraj wojną. Część z nich znalazło w Polsce zatrudnienie w przeróżnych sektorach rynku. Niesie to jednak za sobą pewne problemy. Jednym z nich jest fakt, że wykonują oni swoje służbowe zadania, będąc przy tym nie raz zameldowanym na polskie miejsce zamieszkania, co może powodować trudności dotyczące opodatkowania dochodów z tejże pracy.
Nieograniczony oraz ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce
Zakres obowiązków podatkowych, którym podlega osoba zamieszkała w Polsce, jest regulowany za pomocą przepisów określonych w art. 3 ust. 1 i 2a ustawy o PIT. Zgodnie z ustępem 1 w przypadku, gdy osoby fizyczne mają miejsce zamieszkania w Polsce, podlegają obowiązkowi podatkowemu od ich dochodów niezależnie od źródeł.
Natomiast zgodnie z ustępem 2a, jeżeli osoby pochodzenia ukraińskiego nie mają miejsca zamieszkania w Polsce, to podlegają one obowiązkowi podatkowemu tylko i wyłącznie w zakresie dochodów uzyskanych przez nie na terenie Polski. W związku z tym należy objąć je ograniczonym obowiązkiem podatkowym, nawet w przypadku kiedy nie mają one w nim miejsca zamieszkania.
Niezbędne dla opodatkowania PIT miejsce zamieszkania
Zgodnie z art. 3 ust. 1a ustawy dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) określa się kryteria, które są ściśle powiązane z faktem ustalenia miejsca zamieszkania osoby fizycznej dla celów o charakterze podatkowym. W związku z tym osobę taką uznaje się za zamieszkałą w Polsce w przypadku, gdy przebywa na jej terenie więcej niż 183 dni w trakcie roku podatkowego lub posiada ona ośrodek interesów osobistych, a także gospodarczych na jej terenie.
W przypadku wystąpienie pewnych wątpliwości związanych z ustaleniem miejsca zamieszkania osoby fizycznej, Urząd kieruje się normami kolizyjnymi określonymi w Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Ukrainy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, która została podpisana 12 stycznia 1993 roku w Kijowie. Zgodnie z art. 4 ust. 2 Konwencji uznaje się, że w przypadku, gdy osoba fizyczna zamieszkuje w obu państwach jednocześnie, to jej status zostanie określony w następujący sposób:
- jeżeli zamieszkuje ona w obu państwach, to uważa się ją za zamieszkałą w państwie, w którym ma większe więzi gospodarcze lub osobiste;
- gdy jest ona obywatelem obu państw lub żadnego z nich, to rozstrzygnięcie tej kwestii należy do władz obu państw;
- gdy posiada ona miejsce pobytu w obu państwach lub żadnym z nich, to uważa się, że ma ona miejsce zamieszkania w państwie, którego w danym momencie jest obywatelem;
- jeżeli w żaden sposób nie można ustalić, w którym z państw osoba fizyczna ma ośrodek działalności lub nie ma ona miejsca zwykłego pobytu w żadnym z państw, to uznaje się, że miejsce jej zamieszkania znajduję się w kraju, w którym wykonuje ona jakąkolwiek działalność.
Praca w Polsce na rzecz przedsiębiorstwa ukraińskiego
Nie można zapomnieć o możliwości wystąpienia sytuacji, gdy obywatel Ukrainy mieszkający na terenie Polski pracuje dla pracodawcy mającego swoją siedzibę na terenie państwa ukraińskiego. Należy zatem zauważyć, że ocena stosunków gospodarczych uwzględnia między innymi:
- główne źródła dochodu,
- miejsce pracy,
- posiadane nieruchomości i inwestycje,
- zaciągnięte kredyty,
- rachunki bankowe,
- ruchomości.
W związku z tym, nawet kiedy zaistnieje sytuacja, że obywatel Ukrainy wykonuje pracę zdalną na terenie Polski dla ukraińskiego przedsiębiorstwa nieposiadającego siedziby w Polsce, to jej aktywne źródło dochodu znajduję się w Polsce. Jednak może zaistnieć sytuacja polegająca na tym, że najbliższa rodzina takiej osoby mieszka na stałe na terenie Ukrainy, przez co to na terenie tego państwa znajduje się interes życiowy tej osoby.
Ponadto trzeba zauważyć, że Ukrainiec może nie posiadać najzwyczajniej w świecie żadnych nieruchomości, rachunków bankowych, polis ubezpieczeniowych, czy kredytów na terenie Polski. W świetle zaistniałych okoliczności więzi gospodarcze i osobiste nie istnieją w Polsce, tylko w Ukrainie. Należy jednak wziąć pod uwagę to, że w związku z uzyskiwaniem dochodów w Polsce od zagranicznego pracodawcy należy pod wszelkim względem wziąć pod uwagę ryzyko wystąpienia powiązań ekonomicznych.
Szczególne ustalenia dla obywateli państwa ukraińskiego
Ze względu na zaistniałą sytuację w związku z przybyciem do Polski znacznej ilości ukraińskich uchodźców do ustawy o PIT dodano art. 52zj. Ma on na celu umożliwić Ukraińcom przybyłym do Polski od lutego złożenie specjalnego oświadczenia mówiącego, że przenieśli oni swój ośrodek interesów do Polski i stali się oni przez to polskimi rezydentami podatkowymi.
W rezultacie takiego zabiegu obywatele Ukrainy mogą być leczeni w polskich szpitalach i bezproblemowo korzystać z przepisów podatkowych, ulg i zwolnień na takich samych zasadach jak polscy rezydenci podatkowi. Niezłożenie takiego oświadczenia powoduje utrzymanie statusu nierezydenta podatkowego do czasu spełnienia jednego z warunków zawartych w art. 3 ust. 1a ustawy o PIT albo z umowy pomiędzy Polską a Ukrainą dotyczącą unikania podwójnego opodatkowania.
Źródła:
