Darowizna w najbliższej rodzinie jest zwolniona od podatku, jednak należy pamiętać, że żeby uniknąć opodatkowania, trzeba dokonać pewnych formalności w urzędzie skarbowym. Warto też poznać wysokość kwot zwolnionych od podatku, które zależne są od grupy podatkowej, w jakiej znajduje się darczyńca. W takim razie, czy darowizna od rodziców jest opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn?
Wyróżniamy następujące grupy podatkowe i kwoty zwolnione od podatku:
-
Grupa 1: małżonek, zstępni (syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb, zięć, synowa, teściowie- dla tej grupy, kwota zwolniona od podatku wynosi: 9367 zł,
-
Grupa 2: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych- dla tej grupy kwota zwolniona od podatku wynosi 7276 zł,
-
Grupa 3: pozostałe osoby, nie zaliczone do pozostałych grup- dla tej grupy kwota zwolniona od podatku wynosi 4902 zł.
Należy zwrócić uwagę, że jeżeli nabycie danej rzeczy, bądź praw majątkowych od tej samej osoby nastąpi więcej niż jeden raz, wówczas ujmuje się wartość darowizny łącznie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. W takiej sytuacji sumuje się kwotę darowizn otrzymanych w ciągu 5 lat i jej wynik stanowi podstawę opodatkowana.
Jednak jeżeli nabycie na własność rzeczy bądź praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, to wówczas ujmuje się wartość przekazanej darowizny łącznie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Suma wszystkich otrzymanych darowizn od jednej osoby w ciągu 5 lat będzie stanowiła podstawę opodatkowania.
W ramach grupy 1 wyróżnia się tzw. grupę 0. Należą do niej: małżonek, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha.
W przypadku wspomnianej, zawężonej grupy, wszystkie darowizny mogą być zwolnione z opodatkowania, nawet po przekroczeniu dopuszczalnej kwoty, nadal można skorzystać ze zwolnienia z podatku. Aby jednak tak się stało, konieczne jest zgłoszenie darowizny w urzędzie skarbowym w terminie 6 miesięcy od jej otrzymania na przeznaczonych do tego drukach SD-Z2. Obowiązek zgłoszenia obowiązuje po przekroczeniu progu kwoty wolnej od podatku dla grupy 1.
W przypadku 0 grupy podatkowej wszystkie darowizny, bez względu na ich wartość, mogą być zwolnione z opodatkowania. Po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku nadal można skorzystać ze zwolnienia. Otrzymanie darowizny od tej grupy osób wymaga jednak jej zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego na druku SD-Z2. Obowiązek zgłoszenia powstaje po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku.
Przykładowo: Matka podarowała synowi w 2017 r. samochód o wartości 8000 zł. W 2018 r. obdarowała go laptopem, który kosztował 3600 zł. W tej sytuacji syn winien jest zgłosić różnicę między sumą otrzymanych darowizn, a kwotą wolną od podatku w wysokości 1963 zł (8000+3600-9637)
Podatek od spadków i darowizn a darowizna od rodziców
Rodzice zaliczają się do grupy podatkowej 0, tym samym wszelkie otrzymane od nich darowizny są zwolnione od podatku od darowizn i spadku, o ile zostaną one zgłoszone w urzędzie skarbowym w momencie przekroczenia kwoty zwolnionej od podatku (w ciągu 6 msc od uiszczenia darowizny). Darowizna o wartości niższej niż 9637 zł nie musi być zgłaszana.
Sytuacja nieco się zmienia, jeżeli darowizna dotyczy środków pieniężnych. Darowizna taka nie podlega opodatkowaniu, jeżeli została ona udokumentowana dowodem przekazania na rachunek bankowy obdarowanego, przekazem pocztowym, lub darowizna wpłynęła na rachunek bankowy nabywcy, prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Taki dokument należy dołączyć do wspomnianego wcześniej formularza SD-Z2.
Przykładowo: Student otrzymał od rodziców darowiznę pieniężną w kwocie 4000 zł na pierwszym roku studiów, na drugim roku studiów 3000 zł i w kolejnym roku 5000 zł. Jako, że suma tych darowizn w ciągu 3 lat przekroczyła 9637 zł, student zobowiązany jest zgłosić otrzymaną darowiznę do urzędu skarbowego w ciągu 6 msc od otrzymania ostatniej kwoty (ponieważ ostatnia darowizna wpłynęła na sumaryczne przekroczenie progu kwoty zwolnionej od podatku).
Konsekwencje niezgłoszenia darowizny od rodziców
Niezgłoszenie darowizny od rodziców sprawia, że jest ona opodatkowana na zasadach ogólnych, czyli w tym wypadku darowizna powoduje obowiązek złożenia deklaracji i zapłaty podatku.
Często spotykamy się z sytuacją, w której rodzice studenta obdarowują go mieszkaniem. Obdarowany powinien zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od otrzymania darowizny. W przypadku niezgłoszenia darowizny, podlega ona opodatkowaniu od spadków i darowizn. Jeżeli darowizna nie zostanie zgłoszona i po kilku latach okaże się, że mieszkanie studenta zostało podarowane, wówczas darowizna zostanie opodatkowana na zasadach ogólnych. W niektórych przypadkach może również zostać nałożona kara pieniężna za niezgłoszenie darowizny. Rodzice powinni również udokumentować źródło pieniędzy, z którego sfinansowali zakup mieszkania.
Przekazanie do majątku firmowego darowizny od rodziców
Otrzymana darowizna może zostać przekazana przez przedsiębiorce na cele działalności jako środek trwały. Jak głosi nowelizacja ustawy o PIT, z dnia 19 lipca 2018 r., odpisy amortyzacyjne od środków trwałych otrzymanych w darowiźnie wprowadzonych do majątku firmowego w 2018 roku tylko w określonym przypadku mogą stanowić koszt podatkowy.
Jak zostało wskazane w art. 23 ust. 1 pkt 45a lit a ustawy o PIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku, jeżeli nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Przy czym nowelizacja ustawy wprowadziła do art. 23 ustawy ustęp 9, który brzmi:
Przepisu ust. 1 pkt 45a lit. a nie stosuje się do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nabytych w drodze darowizny, jeżeli darczyńca dokonywał odpisów amortyzacyjnych od tych składników. W tym przypadku stosuje się odpowiednio przepisy art. 22g ust. 12 oraz art. 22h ust. 3 i nie stosuje się przepisu art. 22g ust. 15.”
Wprowadzony ustęp daje przedsiębiorcy możliwość kolejnych odpisów amortyzacyjnych dokonywanych przez darczyńcę i, co za tym idzie, możliwość do ujmowania odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych. Wówczas w dniu przyjęcia darowizny podatnik przyjmuje tę samą wartość początkową, stawkę oraz metodę amortyzacji stosowaną przez obdarowującego. W sytuacji gdy środek trwały nie był wcześniej amortyzowany przez obdarowującego, to dokonywane od jego wartości odpisy amortyzacyjne nie będą mogły na mocy
art. 23 ust. 1 pkt 45a lit a ustawy o PIT stanowić kosztu uzyskania przychodu.
Przykładowo: Syn otrzymał od ojca samochód, który wcześniej stanowił jego majątek firmowy. Pojazd został amortyzowany w 50%, a jego wartość początkowa stanowiła 30 000zł. Syn chce wprowadzić otrzymany samochód do swojej działalności gospodarczej. Jako nowy nabywca powinien wprowadzić samochód do ewidencji oraz jaką wartość będzie stanowił jego koszt podatkowy? Pojazd powinno się wprowadzić do środków trwałych w dniu jego wprowadzenia do użytku w firmie i kontynuować dotychczasową amortyzację, jaka wskazana jest w dokumencie OT poprzedniego właściciela. Wówczas pozostała wartość pojazdu do zamortyzowania 15 000 zł, zostanie ujęta w formie odpisów amortyzacyjnych.
